آموزش امواج الیوت در تحلیل تکنیکال

اساس تفکر سنتی در تحلیل تکنیکال از گذشته تا به امروز تغییرات زیادی داشته است. مردم دیگر مثل قدیم فکر و رفتار نمی‌کنند؛ پس نوع و سبک تحلیل رفتاری معامله‌گران نیز باید در طول زمان تغییر کند. اکثر روش‌های تحلیل تکنیکال بر اساس دو مولفه قیمت و الگوها بنا شده‌اند. اما مولفه سومی نیز وجود دارد که بسیار مهم است و آن مولفه زمان است. موج شماری به روش الیوت یا همان امواج الیوت یکی از سبک‌های تحلیل تکنیکال است که طرفداران بسیار زیادی نیز دارد. این سبک تحلیلی بر هر سه مولفه قیمت، زمان و الگوها تمرکز دارد و می‌تواند دید خوبی را از نمودارها به ما بدهد.

چگونه باید موج شماری کنیم؟ تاریخچه امواج الیوت از کجا و چگونه شکل گرفته است؟ در این مقاله قصد داریم تئوری تحلیل بر اساس امواج الیوت را باهم مرور کرده و یاد بگیریم.

تاریخچه نظریه امواج الیوت

«رالف نلسون الیوت» (Ralph Nelson Elliott) در دهه 1930 نظریه امواج الیوت را توسعه داد. الیوت معتقد بود بازار بورس که تصور می‌شد رفتاری تصادفی و آشوبناک دارد، در حقیقت از الگوهایی تکراری تبعیت می‌کند.

نظریه امواج الیوت در حقیقت برای توصیف حرکات قیمت در بازارهای مالی ارائه شده است. بدین صورت که در حرکات قیمت سهام و در رفتار معامله‌گران می‌توان امواج را مشخص کرد. سرمایه‌گذاران در تلاش برای سودآوری از روند بازار به نوعی «سوار بر موج» هستند. برای مثال، یک حرکت بزرگ توسط صاحبان خانه برای جایگزینی مستأجران فعلی خود با مستأجران جدید که شرایط بهتری دارند، به عنوان یک «موج تأمین مالی مجدد» عمل می‌کند.

الیوت پس از آنکه مجبور شد به دلیل بیماری بازنشسته شود، وقتش را به تحلیل بازار اختصاص داد. او در 75 سالگی مطالعات خود را روی نمودارهای شاخص سالانه، ماهانه، هفتگی و روزانه موجود و نمودارهای ساعتی و نیم‌ساعتی که خودش ساخته بود، آغاز کرد. الیوت قواعد خاص حاکم بر نحوه شناسایی، پیش‌بینی و سرمایه‌گذاری در این الگوهای امواج را تشریح کرد. این کتاب‌ها، مقاله‌ها و نامه‌ها در مجموعه‌ای به نام “R.N. Elliott’s Masterworks” در سال 1994 چاپ شده است. «الیوت وِیو اینترنشنال» (Elliott Wave International) بزرگترین شرکت مستقل تجزیه و تحلیل مالی و پیش‌بینی بازار در جهان است که تجزیه و تحلیل و پیش‌بینی بازار در آن، بر اساس مدل الیوت انجام می‌شود.

تاریخچه نظریه امواج الیوت

البته الیوت متوجه این نکته بود که این الگوها هیچ قطعیت کاملی در مورد حرکت قیمت‌های آینده ندارند، بلکه تنها به تحلیل بازار آینده کمک می‌کنند. در واقع، از امواج الیوت می‌توان در ارتباط با سایر روش‌های تحلیل تکنیکال از جمله شاخص‌های تکنیکال، برای شناسایی فرصت‌های خاص خرید و فروش استفاده کرد. معامله‌گران ممکن است در یک زمان مشخص تعابیر مختلفی از ساختار امواج الیوت در یک بازار داشته باشند.

ماهیت امواج الیوت

الیوت بیان کرد که روند در قیمت‌های مالی ناشی از روانشناسی غالب سرمایه‌گذاران است. وی دریافت که نوسان‌ها در روانشناسی جمعی همیشه در همان الگوهای تکراری فراکتال یا «امواج» در بازارهای مالی ظاهر می‌شود. نظریه الیوت تا حدودی به «نظریه داو» (Dow Theory) شباهت دارد، زیرا هر دو می‌گویند که قیمت سهام در قالب امواج حرکت می‌کند. از آنجا که الیوت ماهیت «فراکتالی» بازارها را نیز به رسمیت شناخت، توانست جزئیات بیشتری را تجزیه و تحلیل کند. فرکتال‌ها ساختارهایی ریاضی هستند که در مقیاس‌های کوچک‌تر بی‌نهایت بار تکرار می‌شوند. الیوت کشف کرد که ساختار الگوهای قیمت سهام بورس به همان گونه است. وی سپس شروع به بررسی این موضوع کرد چگونه می‌توان از این الگوهای تکراری به عنوان شاخص‌های پیش‌بینی کننده بازار آینده استفاده کرد.

تفسیر نظریه امواج الیوت

الیوت پیش‌بینی‌های دقیقی از بورس سهام را مبتنی بر ویژگی‌های قابل اعتماد و کشف شده در الگوهای امواج انجام داد. طبق نظریه الیوت، یک «موج انگیزشی» (Motive Wave)، که در کل در جهت روند بزرگ‌تر حرکت می‌کند، همیشه در الگوی خود پنج موج دارد. از سوی دیگر، «موج اصلاحی» (Corrective Wave) در جهت مخالف روند اصلی است و سه موج دارد. همچنین، الگوها خود را در مقیاس‌های همیشه کوچک‌تری به نام «اینفینیتوم» (Infinitum) تکرار می‌کنند.

در بازارهای مالی‌، می‌دانیم که «آنچه بالا می‌رود، باید پایین بیاید»، زیرا حرکت قیمت بالا یا پایین همیشه با یک حرکت مخالف دنبال می‌شود. رفتار قیمت نیز به انگیزش‌ها و اصلاح‌ها تقسیم می‌شود. روندهای انگیزشی جهت اصلی قیمت‌ها را نشان می‌دهند، در حالی که اصلاحات در خلاف جهت روند اصلی حرکت می‌کند.

مقاله آموزشی : پوستر بازارهای مالی ارزهای دیجیتال بورس فارکس

الگوی امواج الیوت

نظریه امواج الیوت به صورت زیر تبیین می‌شود:

پنج موج در جهت روند اصلی حرکت می‌کنند و به دنبال آن سه موج در یک اصلاح رخ می‌دهند (در کل، یک حرکت ۵-۳). این حرکت پنج-سه یا ۵-۳ سپس به دو زیربخش از حرکت موج بالاتر بعدی تبدیل می‌شود.
الگوی زیرین 5-3 ثابت است، اگرچه طول هر موج ممکن است متغیر باشد.

نمودار زیر را در نظر بگیرید که از هشت موج با برچسب‌های 1، 2، 3، 4، 5، B ،A و C تشکیل شده است (پنج موج رو به بالا (در جهت روند اصلی) و سه موج رو به پایین) .

موج اصلاحی به طور معمول دارای سه حرکت مشخص است: دو حرکت در جهت اصلاح اصلی (A و C) و دیگری در مقابل آن (B). امواج 2 و 4 در تصویر بالا اصلاح هستند. ساختار امواج اصلاحی به طور معمول به صورت شکل زیر است.

توجه داشته باشید که در تصویر بالا، امواج A و C در جهت روند در یک درجه بزرگ‌تر حرکت می‌کنند و بنابراین، انگیزشی هستند و از پنج موج تشکیل شده‌اند. در مقابل، موج B مخالف روند اصلی است و بنابراین اصلاحی است و از سه موج تشکیل شده است. تشکیل موج انگیزشی، و به دنبال آن موج اصلاحی، درجه موج الیوت را تشکیل می‌دهد که از روندها و تقابل‌ها تشکیل شده است.

همان‌طور که از الگوهای تصویر بالا مشاهده می‌کنید، پنج موج همیشه به سمت بالا حرکت نمی‌کنند و به طور مشابه، سه موج همیشه به سمت پایین حرکت نخواهند کرد. این روند اصلی صعودی یا نزولی است که جهت امواج را مشخص می‌کند.

درجه‌بندی امواج الیوت

باید بدانیم که نمودار با توجه به تایم فریم‌های مختلف، از درجات مختلفی برخوردار است. به‌عنوان مثال موج ۲ اصلاحی در یک حرکت جنبشی می‌تواند در درجات پایین‌تر خود به‌صورت یک موج اصلاحی ABC ظاهر شود. و یا موج ۳ در حرکت جنبشی می‌تواند در درجات پایین‌تر از یه حرکت ۵ موجی دیگر تشکیل شده باشد.

مقیاس زمان الگوها در مقابل شکل ظاهری الگوها از درجه اهمیت کمتری برخوردار هستند. ممکن است امواج توسعه داده و یا فشرده شوند اما شکل امواج همیشه ثابت باقی می‌ماند.

قواعدی که نمی‌توانند شکسته شوند

به‌طور کلی در روش الیوت سه قاعده وجود دارد که غیر قابل شکست محصوب می‌شوند. این قواعد تحت هر شرایطی پابرجا می‌مانند

موج ۲ هرگز به موج ۱ نخواهد رسید. به عبارتی دیگر اگر موج اصلی درحال صعود باشد، موج ۲ نمی‌تواند به قیمت‌های زیر موج ۱ تجاوز کند.

در یک حرکت جنبشی ۵ موجی، موج ۳ هرگز نمی‌تواند کوتاه‌ترین موج باشد. این که می‌گویند موج ۳ بلندترین موج است نیز همیشگی نیست اما در اغلب مواقع موج ۳ بلندتر از موج‌های ۱ و ۵ است.

در مجموع یک حرکت جنبشی (۵ موجی)، موج ۴ اصلاحی هرگز نمی‌تواند به داخل موج ۱ همپوشانی داشته باشد.

اگر در شمارش امواج، یکی از شرایط فوق نقض شوند، زنجیره خاصی که درنظر داریم، موج اصلی نیست و باید شمارش امواج را مجددا اصلاح کنیم.

امواج اصلی در الیوت

موج انبساطی یا توسعه یافته

معمولا در یک حرکت جنبشی، یکی از امواج ۱، ۳ یا ۵ دچار انبساط می‌شوند. انبساط‌ها نوسانات اغراقی و کشیده‌ای هستند که در مقایسه با سایر امواج، کاملا خارج از مقیاس هستند. این موج انبساطی معمولا در موج ۳ ظاهر می‌شود. خاصیت آنها این است که در درجات پایین‌تر از ریز موج‌های دیگری تشکیل می‌شوند که می‌توانند ما را در موج شماری به اشتباه بیاندازند.

مثلث قطری

مثلث قطری یا مثلث دیاگونال یکی دیگر از امواج اصلی در الیوت محسوب می‌شوند. این الگو شبیه یک مثلث است که توسط دو خط همگرا تشکیل شده باشد. مثلث قطری سه گوش دارد و معمولا در پنجمین موج از یک حرکت جنبشی (پس از اتمام موج انبساطی سوم) رخ می‌دهند. ساختار این موج‌ها هم می‌تواند ۳ تایی باشد و هم ۵ تایی. اما عموما این نوع ساختارها به‌صورت سه موجی و در موج‌های کوتاه تشکیل می‌شوند.

نکته: قانون همپوشانی موج ۱ و ۴ در مثلث قطری صدق نمی‌کند و این یک استثنا محسوب می‌شود.

نکته: وقتی یک مثلث در انتهای یکی از موج‌های ۱ یا ۳ یا ۵ تشکیل می‌شود، به این معنی است که آن موج از درجه بزرگتر در حال خاتمه است و به‌زودی موج ۲ یا ۴ (فاز اصلاحی) از درجه بزرگتر آغاز می‌شود.

مقاله آموزشی : نسبت P/E و کارکرد آن

امواج شکسته

گاهی اوقات پیش می‌آید که موج ۵ موفق به عبور از سقف موج ۳ نمی‌شود. در الیوت این ناتوانی در عدم عبور را موج شکسته یا ارتدکس می‌نامند. باید درنظر داشته باشیم که موج شکسته یک الگوی بازگشتی محسوب می‌شود.

امواج اصلاحی در الیوت

پس از اتمام یک حرکت جنبشی ۵ موجی، حرکت اصلاحی در ۳ موج کاهشی آغاز می‌شود. به یاد داشته باشیم که شناسایی امواج اصلاحی و ارتباط بین آن‌ها و الگوهای خاص از قبل، کار بسیار دشواری است که با تمرین و تجربه بدست می‌آید. دلیل این امر هم پیچیده‌تر بودن الگوهای اصلاحی و تغییرات زیاد آن‌ها نسبت به امواج جنبشی است.

به‌طور کلی امواج اصلاحی به دو صورت شکل می‌گیرند:

اصلاح ساده
اصلاح ترکیبی (پیچیده)

امواج اصلاحی در شکل ساده به‌صورت الگوهای زیگزاگ (A,B,C)، مثلث‌ها و اشکال بی‌قاعده تشکیل می‌شوند.

ساختار اصلاحی زیگزاگ

در شکل زیر نمونه یک اصلاح با ساختار زیگزاگ را مشاهده می‌کنید. معمولا در اصلاح زیگزاگ، موج A و C به‌صورت ۵ موجی و موج B نیز به‌صورت ۳ موجی ظاهر می‌شوند.

از نکات مهم دیگری که باید درباره زیگزاگ بدانیم این است که زیگزاگ می‌تواند در حالت افقی نیز شکل بگیرد که این معنی که الگو در جهت افقی حرکت کند تا این که عمق داشته باشد. به این نوع حرکات اصلاحی به اصطلاح flat فلت می‌گوییم.

در بعضی از مواقع موج B می‌تواند از موج ۵ نیز فراتر رود. این امر موجب می‌شود که در بعضی از مواقع که شماره‌گذاری انجام می‌دهیم، چون موج B قله‌ای فراتر از موج ۵ را ایجاد کرده، ما به اشتباه موج B را یک موج جنبشی تشخیص می‌دهیم و انتهای موج ۵ را شناسایی می‌کنیم که باید در این موارد بسیار دقت کنیم. در شکل زیر نحوه موج شماری این اصلاح را نشان می‌دهد. با این ساختار اصلاحی اصطلاحا ایرگولار (Irregular) می‌گویند.

در مورد بالا می‌بینیم که موج C به‌صورت کامل موج A را اصلاح می‌کند و حتی فراتر از آن نیز می‌رود. در امواج اصلاحی اینچنینی مهم‌ترین عامل پیدا کردن پایان موج C است که می‌توان متوجه پایان یک موج اصلاحی شد. که معمولا بعد از آن (درصورت پایان اصلاح) منتظر یک ۵ موجی صعودی باشیم.

الگوی اصلاحی مثلث نیز یکی دیگر از ساختارهای اصلاحی ساده هستند که همانند قوانین مثلث‌های قطری عمل می‌کنند. در این مثلث‌ها هر سقف از سقف قبلی خود کوتاه‌تر و هر کرف نیز از کف قبلی خود بالاتر هستند. به این ترتیب ساختار اصلاحی مثلث، بین دو خط همگرا شکل می‌گیرد که می‌تواند حالت فلت نیز باشد.

در نمودار فوق موج ۴ اصلاحی به‌صورت یک مثلث فلت ظاهر شده است. در این الگوی اصلاحی، معمولا ریز موج‌ها به‌صورت ۳ موجی تشکلیل می‌شوند. و شکستن خط روند بالای مثلث می‌تواند نشانه‌ای برای پایان اصلاح و شروع قوی موج ۵ صعودی باشد.

امواج اصلاحی پیچیده

تا اینجا برخی از ساختارهای ساده در امواج اصلاحی را باهم مرور کردیم. اما همیشه بازار به همین راحتی اصلاح نمی‌کند. در اغلب اوقات خصوصا در روندهای نزولی بلند مدت، شاهد تشکیل ساختارهای پیچیده الیوتی هستیم. این امر ریشه در روانشناسی بازار و رفتار معامله‌گران دارد. ساختار اصلاح‌های پیچیده درواقع از ترکیب همان اصلاح‌های ساده شکل گرفته‌اند که بین آن‌ها یک موج x قرار می‌گیرد. در ادامه به ترکیب چند اصلاح پیچیده در امواج اصلاحی الیوت اشاره می‌کنیم.

ساختار ترکیب دوگانه اصلاح زیگزاگ:

ساختار ترکیب دوگانه اصلاح فلت:

ساختار ترکیب دوگانه اصلاح ایرگولار:

ساختار ترکیب سه‌گانه اصلاح زیگزاگ:

ساختار ترکیب سه‌گانه اصلاح فلت:

ساختار ترکیب سه‌گانه اصلاح ایرگولار:

طبق قوانین الیوت، ساختارهای اصلاحی فوق، تنها حالت ترکیب امواج اصلاحی ساده باهمدیگر هستند. در نگاه اول کمی پیچیده به نظر می‌رسند؛ اما با کمی تمرین و تجربه می‌توانید حالت‌های پرکاربرد این ساختارهای پیجیده را در نمودارها پیدا کنید.

نسبت‌های فیبوناچی در امواج الیوت

الیوت برای نظم دادن به امواج در نمودارها از فیبوناچی استفاده می‌کند و طبق فیبوناچی، نسبت‌های طلایی بین امواج درساختارهای مختلف تعیین کرده است که به هدف‌گذاری برای تارگت‌های امواج جنبشی و یا اصلاحی کمک شایانی می‌کند.

نسبت‌های مهمی که در فیبوناچی از آن‌ها استفاده می‌کنیم عبارتند از

۳۸.۲ درصد، ۵۰ درصد، ۶۱.۸ درصد، ۱۰۰ درصد، ۱۶۱.۸ درصد، ۲۰۰ درصد و ۲۳۸.۱ درصد

معمولا موج دو ۶۱.۸ درصد از میزان حرکت موج یک را بازگشت دارد.
موج چهار معمولا تا حداکثر ۳۸.۲ درصد از موج سوم را بازگشت دارد.
موج پنج می‌تواند ۳۸.۲ یا ۶۱.۸ درصد حرکت اصلی از ابتدای موج یک تا انتهای موج سوم را حرکت کند.
به لحاظ زمانی نیز امواج می‌توانند بر اساس دوره زمانی اعداد فیبوناچی حرکت کنند. به‌عنوان مثال اگر موج سوم گسترش یافته و ۲۱ ماه طول زمانی داشته باشد، موج ۵ در یک دوره فیبوناچی عقب تر شکل می‌گیرد.به‌عبارت دیگر در چنین حالتی زمان تشکیل موج ۵ حدود ۱۳ ماه طول می‌کشد.

مقاله آموزشی : کیف پول لجر (Ledger)

نسبت‌های فیبوناچی الیوت برای موج ۲

نسبت ۶۱.۸ یا ۷۸.۶ ریتریسمنت موج یک
نسبت ۱۲۷ یا ۱۶۱ درصد اکستنشن موج b

نکات مهم الیوت برای موج دوم

درصورت ایجاد موج 2 به‌صورت پیچیده بهتر است تا زمان خاتمه آن معامله جدید باز نشود.
در اغلب مواقع موج ۲ به‌صورت اصلاح ABC ایجاد می‌شود.
موج B در داخل موج ۲ به‌صورت سه موجی ایجاد می‌شود.
موج C در داخل موج ۲ به‌صورت پنج موجی ایجاد می‌شود.
موج ۲ هیچ‌گاه نمی‌تواند ۱۰۰ درصد موج ۱ را بپوشاند.

نسبت‌های فیبوناچی الیوت برای موج ۳

نسبت پروجکشن ۱۶۱ یا ۲۶۱ موج ۱
نسبت اکستنشن ۲۶۱ یا ۳۶۱ موج ۲

نکات مهم الیوت برای موج سوم

درانتهای موج ۳ معمولا یک پیک بلند در اندیکاتور AO ایجاد می‌شود.
موج ۳ به‌صورت پنج موجی ایجاد می‌شود.
موج ۳ هیچ‌گاه نمی‌تواند کوتاه‌ترین موج باشد، اما می‌تواند توسعه یابد.
موج ۳ معمولا تا پروجکشن ۲۶۱ و یا ۴۲۳ درصد موج یک ادامه می‌یابد.

نسبت‌های فیبوناچی الیوت برای موج ۴

نسبت پروجکشن ۱۶۱ یا ۲۶۱ موج ۱
نسبت اکستنشن ۲۶۱ یا ۳۶۱ موج ۲

نکات مهم الیوت برای موج چهارم

اصلاح در موج ۴ می‌تواند به‌صورت پیچیده و یا فلت باشد که در این‌صورت اصلاح زمانی خواهد بود.
موج ۴ حداقل باید تا ۲۳.۶ درصد موج ۳ اصلاح کند.
در اغلب مواقع اصلاح موج ۴ تا ۳۸.۲ درصد و یا ۵۰ درصد موج ۳ اصلاح قیمتی می‌کند.

نسبت‌های فیبوناچی الیوت برای موج ۵

نسبت اکستنشن ۱۲۷ یا ۱۶۱ موج ۴
نسبت پروجکشن ۱۰۰% یا ۱۶۱% موج ۱
نسبت ۲/۳۸ یا ۸/۶۱ پروجکشن موج ۱ تا ۳ (کل حرکت)
درصورت گسترش موج ۵، نسبت ۱۰۰ و یا ۱۶۱.۸ درصد موج ۱ تا ۳ (کل حرکت)

نکات مهم الیوت برای موج پنجم

موج ۵ به صورت پنج موجی ایجاد می‌شود.
در انتهای موج ۵ امکان تشکیل پترن Butterfly (الگوی پروانه) وجود دارد.
طول موج ۵ حداقل با طول موج ۱ برابر است.
موج ۵ می‌تواند به‌صورت شکسته ظاهر شود و از موج ۳ فراتر نرود.

نسبت‌های فیبوناچی امواج اصلاحی موج A

نسبت ۱۲۷ و یا ۱۶۱ اکستنشن موج ۴
نسبت ۱۰۰ یا ۱۶۱ پروجکشن موج ۱
نسبت ۳۸.۲ یا ۶۱.۸ پروجکشن موج ۱ تا ۳ (کل حرکت)

نکات مهم الیوت برای موج A

موج A اصلاحی می‌تواند به‌صورت سه یا پنج موجی ایجاد شود.
احتمال تشکیل پترن Butterfly (الگوی پروانه) وجود دارد.

نسبت‌های فیبوناچی امواج اصلاحی موج B

نسبت ۶۱.۸ یا ۷۸.۶ یا ریتریس موج A
نسبت ۱۲۷ یا ۱۶۱ اکستنشن موج A (الگوی ایرگولار)

نکات مهم الیوت برای موج B

اگر ساختار موج A به‌صورت ۵ موجی بود، احتمالا موج B به‌صورت زیگزاگ (abc) نمایان خواهد شد.
معمولا و درحالت اصلاح ساده (abc)، موج B تنها تا ۳۸ درصد موج A اصلاح می‌کند.

نسبت‌های فیبوناچی امواج اصلاحی موج C

نسبت ریتریسمنت ۶۱.۸ یا ۷۸.۶ موج ۱
نسبت اکستنشن ۱۶۱ یا ۲۶۱ موج B
نسبت پروجکشن ۱۶۱ یا ۱۰۰ موج A

نکات مهم الیوت برای موج C

موج C معمولا تا نسبت ۱۶۱ پروجکشن موج A ادامه پیدا می‌کند.
در صورت اصلاح فلت، موج C فراتر از موج A نخواهد رفت.
معمولا موج C در حرکات ایمپالس به‌صورت ۵ موجی ایجاد می‌شود.

جمع‌بندی

در این آموزش، گفتیم که نظریه امواج الیوت بیان می‌کند روند بازار یک الگوی تکراری و به بیان بهتر فراکتالی دارد. هر یک از امواج الیوت با درجات مختلف تکرار می‌شوند و یک چرخه کامل موج در واقع از هشت موج تشکیل شده است. این هشت موج دو مرحله یا فاز را تشکیل می‌دهند: (1) فاز انگیزشی که پنج موج است و (2) یک فاز اصلاحی که سه موج دارد. به دلیل ماهیت فراکتالی بازار، هر فاز خود یک موج است.

امواج فاز انگیزشی معمولاً با اعداد ۱ تا ۵ نشان داده می‌شوند. موج اصلاحی نیز معمولاً توسط حروف A و B و C نشان داده می‌شود. بسته به روند اصلی حرکت، فازهای انگیزشی و اصلاحی می‌توانند صعودی یا نزولی باشند.

آموزش کد به کد سهام

سهامداران عمده و عملکردشان

آموزش امواج الیوت در تحلیل تکنیکال