سهام خزانه چیست؟ معرفی انواع سهام خزانه و شیوه قیمت گذاری

سهام خزانه چیست؟

سهام خزانه یا Treasury Stock از سهام عادی یا ممتازه یک شرکت سهامی است. توسط همان شرکت سهامی خریداری می شود. یعنی شرکت های سهامی عام در بورس یا فرابورس ایران می توانند ۱۰ درصد سهام خود را با نام سهام خزانه از بازار خریداری کنند.

یعنی یک شرکت، سهام صادر شده خود را دوباره خریداری می کند. این روزها که صحبت از ریزش شدید سهام است، این سهام خزانه فرصتی برای بازگشت آرامش به بورس است. طبق ماده یک صد و نود و هشت قانون تجارت، خرید سهام شرکت توسط همان شرکت ممنوع است. البته تصویب سهام خزانه در بورس های جهانی مرسوم بوده و اتفاق خوبی برای بازار سرمایه خواهد بود.

بخشی از سهام شرکت که به صورت سهام خزانه است، عایدی حاصل در شرکت می ماند. به جهت کاهش ریسک های بازار بورس در شرایط بحرانی، بحث سهام خزانه مطرح می شود.

شرکت کاما در حرکتی بی‌نظیر و طی نامه افشای اطلاعات با اهمیت گروه ب اعلام کرد که در راستای حمایت از سهم و روزانه تا سقف ۵۰۰ هزار سهم خودش در بازار را به عنوان خرید سهام خزانه خریداری و به مدت ۲ سال از تاریخ خرید نگهداری خواهد کرد. تاریخ شروع یک مهر ۹۹ است.

قبلا خرید سهام شرکت توسط خود شرکت ممنوع بوده است. اما طبق بند ب ماده ۲۸ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی مقرر شد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس بتوانند تا سقف ۱۰٪ از سهام خود را خرید کنند.

معرفی انواع سهام خزانه در کشور های دیگر

جهت درک بهتر سهام خزانه، در این بخش از مقاله به شرح انواع سهام خزانه در دیگر جوامع نظیر انگلستان ، آمریکا و سهام خزانه در ایران و سایر کشور می پردازیم.

سهام خزانه در ایران
در اوایل تشکیل بورس اوراق بهادار در سال ۱۳۴۶، مدیران شرکت ملی نفت ایران به عنوان نخستین شرکت سهامی حق استفاده از سهام خزانه را داشتند و حق این را داشتند که سهام شرکت خود را بازخرید کنند.

اما بر اساس متمم قانون تجارت در فروردین ماه ۱۳۴۸ حق بازخرید سهام خزانه از شرکت ها گرفته شد. در حالی که این سهام خزانه، برای سهامداران سودمند بود و به همین دلیل در بسیاری از کشورها، خرید آن مجاز است. ولی چون احتمال سوء استفاده از آن نیز وجود دارد در مواردی این خرید ممنوع اعلام می شود.

سهام خزانه در آمریکا
در آمریکا،‌ شرکت ها ممکن است در موارد لازم سهام بازخرید شده را ابطال کنند و یا آن ها را در خزانه نگهداری نمایند اما اگر در خزانه نگهداری شود، نمیتوانند سود سهام دریافت کنند و همچنین حق رای هم در شرکت ندارند و یا در تحصیل استفاده می شود و فروش دوباره آن در بازار سرمایه امکان ندارد، تنها موقعی می توان سهام مذکور را فروخت که بر اساس اوراق بهادار ایالات متحده در سال ۱۹۳۳ ثبت شده باشند.

سهام خزانه در آمریکا

به همین دلیل و به خاطر همین قانون، سود و زیان ناشی از فروش دوباره در محاسبه شدن سود هر سهم بی تاثیر می باشد.

سهام خزانه در انگلستان
در این کشور طبق قانونی که در سال ۱۹۵۵ درباره شرکت ها نوشته شد، خرید سهام خزانه ممنوع اعلام شده بود ولی در قانونی دوباره در سال ۱۹۹۳ میلادی درج شد این حق رفع ممنوعیت خورد و مجاز اعلام شد.

سهام خزانه در انگلستان

در این کشور سهام بازخرید شده باید باطل شود، و تعداد سهم منتشر شده کاهش می یابد. در سال ۱۹۹۸ طبق تغییراتی که در قانون شرکت ها اعمال شد به شرکت ها این اجازه را دادند که سهام را بازخرید، نگهداری و بفروشند ولی فروش مجدد سهام خزانه را تا ۱۰ درصد سهام منتشره شرکت اعطا شود.

سهام خزانه در دیگر کشور ها
قوانین کشورهایی همچون استرالیا ،برمودا و کوبا مانند قوانین انگلستان می باشند. در چین، بازخرید سهام توسط خود شرکت صادرکننده ممنوع می باشد مگر اینکه سهام خود را به عنوان ابطال سهام برای کاهش سرمایه ثبت شده و یا ادغام با شرکت دیگری که سهام شرکت صادرکننده را دارد، بازخرید کند.

در برخی کشور های اروپایی بعد از مشاهده سیستم سهام خزانه امریکا از میزان سخت گیری در رابطه با بازخرید کردن سهام کاسته شد.

سایر کشور ها مانند سوییس قوانین منع کننده ای وجود ندارد ولی در بخش نظارت بر مبادلات و تجارت پیچیده، نظارت بسیار سخت و فعال می باشد.

کره جنوبی نیز سهام خزانه مشابه به سوییس دارد ولی در جزییات قوانین تقریبا متفاوت عمل میکند.

باید به یاد داشته باشیم که، به دلیل تصویب بند ب ماده الحاقی ۲۶ لایحه رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقا نظام مالی، شرکت های پذیرفته شده در بورس و بازار های خارج از بورس بر اساس میزان سهام شناور خود در هر یک از بازار های مذکور و بر اساس مقرراتی که به پیشنهاد سازمان بورس و اوراق بهادار به تصویب می رسد، می توانند تا ۱۰ درصد سهام خود را خریداری و تحت عنوان سهام خزانه، در شرکت نگهداری کنند.

سهام خزانه چیست …

تفاوت میان ارزش اسمی و قیمت بازار اوراق بهادار که ذکر شده کمتر از قیمت اسمی پذیره نویسی می شوند ، به عنوان مالیات شناخته می شود.